Dürdane Ünver
Kat'ı Sanatçısı
1948 doÄŸumlu Dürdane ÜNVER Ä°stanbul Üniversitesi Ä°letiÅŸim mezunudur. Türk süsleme sanatları çalışmalarına 1976 senesinde Ord.Prof.Dr.A.Süheyl ÜNVER baÅŸkanlığında Topkapı Sarayı Nakışhanesi’nde baÅŸlayan sanatçı tezhip eÄŸitimi almıştır. Minyatür ve Katı’ (Türk kâğıt oymacılığı) dallarında hocası Gülbün MESARA ile çalışmıştır. Kayınpederi Ord.Prof.Dr.A.Süheyl ÜNVERtarafından tezyinattaki baÅŸarısına binaen kendisine 1985 senesinde icazet verilmiÅŸtir.1978 den itibaren 4 kiÅŸisel 200’e yakın yurtiçi ve yurtdışı karma sergiye katılan sanatçının çalışmalarının 50 si yurt dışında 200 den fazlası yurt içi özel koleksiyonlardadır.2 eseri Abudabi Kültür Müzesi’nde, 1 eseri de Bosna Müzesi’nde bulunmaktadır.3 minyatür ve 32 Ä°stanbul lalesini ihtiva eden albümü Hollandalı Victor Roozen koleksiyonundadır. Ayrıca 49 Ä°stanbul lalesinden oluÅŸan albümü özel bir koleksiyonda bulunmaktadır.
1991 yılında ‘’Çevre DeÄŸerleri Türk Minyatür Resmi’’ yarışmasında baÅŸarı ödülü, ‘’Dünya Yunus Emre Sevgi Yılı Türk Minyatürü’’ yarışmasında da ikincilik ödülü almıştır. 1990-2016 yılları arasında sanat çalışmaları nedeniyle çeÅŸitli kuruluÅŸlar tarafından 28 adet ‘’TeÅŸekkür Belgesi’’ ve ‘’Plaketi’’ ile onurlandırılmıştır. 2010 Ä°stanbul Avrupa Kültür BaÅŸkenti kapsamında proje gurubu ile hazırladığı çalışmalarla kabul görmüÅŸtür. Aynı yıl mezartaÅŸları üzerine yaptıkları çalışmalarla ‘’Uluslararası Gençlik Projesi’nde’’ yer almışlardır. 2015 yılında Ä°talya/ Floransa’da tertiplenen The Biennale Intenazionale d’Arte Contemporanea di Firenze’ye 3 eseri ile katılmıştır. 2016 yılında Amerika/ DCA da 6 çalışması sergilenmiÅŸtir.
2004-2010 yılları arasında TBMM, Milli Saraylar Daire BaÅŸkanlığı bünyesinde kurulan ‘’Türk Süsleme San’atları EÄŸitim Merkezi ’’ Katı’ Atölyesi’nde (Türk kâğıt oymacılığı) eÄŸitim görevlisi olarak öÄŸrenci yetiÅŸtirmiÅŸ. 2006 da hazırladığı raporla Katı’ sanatının Milli EÄŸitim Bakanlığı’nca resmi olarak kabulünü saÄŸlamıştır. Birçok üniversite ve kuruluÅŸta katı’ sanatı hakkında konferanslar vermiÅŸtir. Halen MimSan’at Akademisi’ndeki eÄŸitim merkezinde öÄŸrencileri ile birlikte proje çalışmalarına ve öÄŸrenci yetiÅŸtirmeye devam etmektedir. Bunun dışında KÇB Geleneksel San’atlar Akademisi’nde ve Sakarya Belediyesi Geleneksel San’atlar Ä°htisas Merkezi bünyesindeki atölyede Katı’ danışman hocalığı yapmaktadır.
Türklerin, kültürümüz ve san’atlarımızın her dalında ortaya koydukları örneklerle, farklılığını dünya üzerinde de kabul ettirdiÄŸi bilinen bir gerçektir. Türk kitap süsleme sanatları içinde önemli bir yeri olan katı’ ( Türk kâğıt oymacılığı ) geleneksel san’atlarımızın en güzel dallarından biri olma özelliÄŸini taşımaktadır.
Bir motif veya yazı örneÄŸinin, ince bir kâğıt veya deriden oyulması suretiyle meydana getirilen katı’, ince iÅŸçiliÄŸi ve detaylı yapısı ile tam bir sabır sanatıdır. UzakdoÄŸu kökenli kağıt oyma sanatı milattan sonraki 100’lü yıllarda Çin’den yola çıkarak bir koldan Orta Asya ve Hindistan’a baÅŸka bir kol vasıtasıyla Ä°ran’a Afganistan’daki Timurlu devletine, 15.yy. da da Anadolu’daki Türk kavimlerine kadar ulaÅŸmıştır. Büyük bir medeniyetle karşılaÅŸtığı bu topraklarda tekamül etme imkanını bulan katı’, tezyinatın klâsik dönemlerinde ilgi görerek hünerli ustalarca ince bir sanat dalı haline getirilmiÅŸtir. Kâğıt oymacılığı, XV.yy.dan XIX.yy.’a kadar geniÅŸ bir yelpaze içinde icra edilmiÅŸtir. XV.yy.’da Fatih Sultan Mehmed döneminde deri ciltlerdeki ustalık, Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan II.Beyazıt zamanlarında kâğıt oyma olarak, altın devrini yaÅŸamıştır.
XVII.yy da Avrupalı seyyahlar tarafından Ä°stanbul Çarşı ressamlarından satın alınan albümler sayesinde, oradaki sanatçılar da ”silhouette” adı altında kâğıt oymacılığına baÅŸlamışlardır. Katı’ sanatını: el yazmalarının kaplarında deri oyma olarak, hat levhalarda, albümlerde, hattatların kullandıkları yazı çekmecelerinde görmek mümkündür, dolayısıyla çeÅŸitli objeler üzerine uygulanabilen bir sanat dalıdır.
Bu sanat dalında emeÄŸi geçen üstadlar: Abdullah Kaatı’ Herevi, EfÅŸancı MEHMET, Bursalı Mevlevi Fahri Dede, Abdulhayf Ali, Gazneli Mahmut, Vahdeti, Ameli Süleyman ve bunun gibi bir çok san’atkarları sayabiliriz.
XIX.yy da ekonomik, sosyal ve askeri nedenlerle gerilemeÄŸe baÅŸlayan bu sanat dalı, 1920’li yıllardan itibaren Ord.Prof.Dr.A.Süheyl ÜNVER tarafından yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerde yaptığı incelemeler sayesinde tekrar hayata geçirilmiÅŸ. Bu hususta kızı Gülbün MESARA yaptığı neÅŸriyatlarla ve yetiÅŸtirdiÄŸi talebelerle de san’at’a önemli katkılarda bulunmuÅŸtur.
Günümüzde bu sanat dalında resmi olarak eÄŸitim veren ve katı’ sanatının 2006 yılında Milli EÄŸitim’de kabulünü saÄŸlayan Dürdane ÜNVER’dir. MimSan’at Akademisi’nde talebeleri ile yaptığı projelerle, sanata katkıda bulunmaya devam etmektedir.
